ایران اتم خواه و آلمان غیراتمی

در حالی کە جمهوری اسلامی حداقل در دو دهە اخیر با ادعای ساخت نیروگاههای هستەای “برای مصارف صلح آمیز(؟!)”، ایران را بە یکی از منزویترین واحدهای سیاسی جهان تبدیل کردە، گستردەترین حجم تحریمها را بر مردم تحمیل نمودە، اقتصاد را بە فروپاشی کشاندە، غالب ارتباطات شهروندان با جامعە جهانی را در همە عرصەها از علمی گرفتە تا بازرگانی دچار اختلال نمودە، بیماران را از دسترسی بە داروهای مورد نیاز محروم کردە و در یک کلام تمامی ایران را در منجلابی از فقر و فاقە گرفتار و وضعیت زندگی را بسیار تلخ و حزن انگیز کردە است، کشور آلمان در مدتی مشابە، طرح “غیر اتمی کردن خود” بە منظور پرهیز از بروز مخاطرات احتمالی برای شهروندان را در پیش گرفت و سرانجام روز شنبە از فهرست کشورهای اتمی خارج شد. دولت این کشور، با خارج کردن نیروگاە اتمی “امسلاند” واقع در لینگن و دو راکتور “ایزار ۲” و “نکاروشتایم” از مدار، بە فعالیتهای هستەای خود پایان داد. البتە طبق برنامە، این اقدام می بایست چند ماە پیش از این صورت می گرفت، اما دولت عملیات تعطیل ساختن را به دلیل کاهش صادرات گاز روسیه بعد از آغاز جنگ اوکراین به تاخیر انداخته بود. در پی این اقدام دولت، فعالان ضد اتم کە چندین دهە بود برای چنین رویداد فرخندەای لحظەشماری میکردند، جشنهایی در برلین و مونیخ برگزار کردند.

بە درازای نیم قرن جنگ سرد (۱۹۴۵-۱۹۹۰)، برخلاف آلمان شرقی کە در آن شوروی کمونیست تلاش داشت مردم تاسیسات هسته‌ای را به‌ عنوان موفقیتی تکنولوژیک نگریستە و بدانها مفتخر باشند، در آلمان غربی کە زیر چتر حمایتی آمریکا و اروپا بود، جنبش ضد هسته‌ای به دلیل هراس از نابودی توسط سلاح‌های اتمی ظهور کرد. فاجعه‌ چرنوبیل در سال ۱۹٨۶ بر حجم نگرانیها از تهدید نیروگاه‌های هسته‌ای غیرنظامی نیز افزود. پس از فروپاشی دیوار برلین و متعاقب آن پایان جنگ سرد در سال ۱۹۹۱، آلمان متحد ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای بیشتر را پایان بخشید. تا اینکە در سال ۲۰۱۰، دولت فدرال بار دیگر مجوز‌های عملیاتی برخی راکتور‌های هسته‌ای را تمدید کرد. اما یک سال نگذشت کە در مارس ۲۰۱۱ در جریان سونامی در ژاپن نیروگاه فوکوشیما تخریب و موجب یک رخداد بد هستەای شد. “آنگلا مرکل” کە در آن زمان ریاست دولتی محافظەکار را بر عهدە داشت، با رویکردی مورد ستایش چپها و سبزها گفت: “فاجعه فوکوشیما اثبات کرد که حتی در کشوری پیشرفتە همچون ژاپن، مخاطرات مرتبط با انرژی هسته‌ای را نمی‌توان بە تمامی تحت کنترل قرار داد”. دولت او تصمیم بە حذف تدریجی و مرحلەبندی شدە اما کامل انرژی هستەای تا سال ۲۰۲۲ گرفت. همچنین کابینە او متعهد شد کە سوخت‌های هسته‌ای و فسیلی را نیز با انرژی‌های تجدیدپذیر (بادی، خورشیدی) جایگزین کند. این کشور اعلام کرده قصد دارد تا سال ۲۰۳۸ همه نیروگاه‌های زغال سنگ خود را تعطیل کند. پیش بینی می شود حدود سە چهارم برق آلمان تا سال ۲۰۳۰، از منابع تجدید‌پذیر باشد و بر همین اساس این کشور قوانینی را برای پیشرفت در ساخت نیروگاه‌های خورشیدی و بادی وضع کرده است.

احتمالا نکتە جالبتر این اقدام آلمان برای ایرانیان کە هزینەهای بسیار و جانکاهی در قبال تصمیم حکومتشان برای اتمی شدن پرداختەاند، این باشد کە یکی از استدلالات این دولت برای بستن نیروگاههای خود این بود کە فعالیت این نیروگاههای اتمی به بودجه هنگفتی نیاز دارد. از نظر این دولت، چنان بودجەای می‌تواند صرف منابع انرژی پاک شود. دلیل دیگر نیز البتە گریز از مخاطرات احتمالی برای شهروندان بودە است.   محققان مؤسسه فناوری ماساچوست، در مطالعه‌ای که این هفته همزمان با تعطیلی نیروگاههای آلمان منتشر شدە، به این نتیجه رسیدەاند که راکتور‌های هسته‌ای ذراتی را در هوا منتشر می‌کنند که منجر به هزاران مرگ زودرس به ویژه در جمعیت‌های فقیر و حاشیه‌نشین می‌شود. در همین ارتباط استفی لمکه، وزیر محیط زیست حزب سبز، با تاکید بر تعطیلی نیروگاه‌ها گفته[بە نقل از بی بی سی فارسی]: « دنیا حوادث هسته‌ای گذشته را فراموش نخواهد کرد؛ خواه این فجایع ناشی از خطای انسانی مانند چرنوبیل باشد، خواه ناشی از بلایای طبیعی مانند فوکوشیما، و یا حتی خطرات ناشی از حمله روسیه به اوکراین».

بر اساس گزارشهای رسانەای، آلمان در سال ۲۰۲۲ بیش از ۳۰ درصد از برق خود را از منابع زغالسنگ، ۲۲ درصد را از منبع باد، ۱۳ درصد را با استفاده از گاز و ۱۰ درصد را نیز با استفاده از انرژی خورشیدی تولید کرد. این کشور مابقی برق خود را با استفاده از انرژی هسته‌ای، زیست توده و نیروگاه برق آبی تولید کرده است. البتە با استناد بە برخی دیگر از گزارشها، فقط ۶ درصد آن را از انرژی هسته‌ای تولید کردە است. در ایران اما، حتی اگر ادعای مقامات را دربارە سهم ۱.۲ درصدی برق هستەای از کل تولید برق را بپذیریم، هزینە آن حداقل زندگی یک نسل از ساکنان این مملکت بودە است.